Wat zijn de kenmerken van dyslexie?

De leesproblemen van kinderen met dyslexie vallen het meest op bij hardop lezen. Sommige kinderen hebben een traag leestempo en lezen de woorden spellend. Andere kinderen hebben een hoog leestempo, maar maken daarbij veel fouten door te raden. Er kan ook sprake zijn van een combinatie van beide. Kinderen met dyslexie maken langdurig veel spellingsfouten en hebben, om dat te voorkomen, veel steun nodig van spellingsregels. Het kan zijn dat ze één bepaald woord op een bladzijde op verschillende manieren spellen. Kinderen met dyslexie proberen vaak de spelling van specifieke woorden te onthouden. Dit is een enorme belasting voor het geheugen. Bovendien beklijft de kennis meestal niet, omdat ze het op een ongestructureerde manier in het geheugen opslaan. Kinderen met dyslexie schrijven vaak onleesbaar en maken veel doorhalingen. Bij leerlingen die wel leesbaar schrijven, valt het trage schrijftempo op.

Mogelijke kenmerken voor schoolse tijd

• later in de ontwikkeling met kruipen en lopen.
• later beginnen met praten.
• spraakontwikkeling gaat trager dan leeftijdsgenootjes.
• zowel de grove als de fijne motoriek blijven achter ten opzichte van leeftijdsgenootjes
• moeite met het correct vasthouden en omgaan van bestek.
• knutselen gaat erg slordig

Mogelijke kenmerken op de basisschool
Algemeen

• moeite met verschil horen tussen klanken
• moeite met aandacht te houden bij ‘klankinformatie’
• moeite met het onthouden van vaste woordcombinaties, uitdrukkingen of gezegdes.
• moeite met het onthouden van losse gegevens, zoals rijtjes/woordjes/jaartallen.
• een lagere snelheid van verwerking van de woorden
• moeilijkheden ervaren in de letter-klank-koppeling, waardoor het lezen, herkennen en reproduceren van letters en woorden moeite kost
• problemen in de motorische coördinatie
• moeite met hoofdrekenen of getallen onthouden
• concentratieproblemen;
• moeite hebben met persoonlijke organisatie, dat wil zeggen moeite met ordenen van bijvoorbeeld je gedachten, je dag, je agenda en met timemanagement
• faalangstig zijn of paniek ervaren bij het maken van toetsen of schrijven/lezen van teksten
• ervaren dat "iets er wel in zit, maar er niet uit komt"
• onzeker zijn of een laag zelfbeeld hebben

Lezen

• achterblijven op klasgenoten.
• snel moe na het lezen.
• weinig concentratie bij het lezen.
• zelfde tekst steeds opnieuw lezen.
• lettertjes dansen/wiebelen.
• hoofdpijn.
• vage oogklachten die een opticien niet echt kan bevestigen
• last van fel licht bij het lezen.
• voorlezen gaat hakkelend en stotterend.
• na het voorlezen geen idéé wat ze nu eigenlijk gelezen hebben.
• slechte herkenning klanken (eu en ui, oe en ou etc).
• door elkaar halen als ‘dorp’ en ‘drop’
• links en rechts niet uit elkaar kunnen houden.
• moeite met analoge klok leren kijken (met wijzers).
• moeite met tafels leren, en andere logische reeksen.
• niet kunnen volgen ondertiteling op tv, gaat veel te snel.
• erg onzeker over prestaties, laag zelfbeeld, denken dat ze dom zijn.
• blijven zitten (jaar over moeten doen).
• bij gym onhandig door slechte motoriek: bang voor bal, slecht evenwicht.

Spellen/Schrijven

• slechte beheersing alfabet (a, b, c, …. eh?)
• duur lang voor een letter wordt herkend
• slecht leesbaar handschrift
• moeilijk omgaan met pennen, vooral schrijven met vulpen is een drama
• ondanks eindeloze oefeningen toch slechte score bij dictees
• blijven schrijven in spiegelschrift
• omdraaien klanken: b en d, 6 en 9, q en p etc
• spelfouten maken tijdens het overschrijven (‘fis’ in plaats van ‘vis’)
• moeite met het schrijven van de eigen naam
• moeite met inprenten van reeksen zoals spellingsregels

Mogelijke kenmerken op de middelbare school

• extra veel tijd kwijt aan huiswerk.
• grote problemen bij het leren van andere talen
• slechte prestaties bij presentaties, speekbeurten, werkstukken en opstellen.
• boekverslagen zijn een verschrikking: lezen van de boeken, schrijven verslag.
• soms uitblinken bij creatieve vakken als handvaardigheid en tekenen.
• liever met de handen willen werken dan met het hoofd.

Mogelijke kenmerken bij volwassenen

• moeite met het herkennen van verkeersborden. 
• slecht ruimtelijk inzicht. 
• slecht richtingsgevoel. 
• eigen handschrift niet kunnen lezen. 
• veel volwassenen met dyslexie kiezen voor praktische beroepen. 
• onder je niveau werken 
• oplossingen weten, maar deze niet goed kunnen verwoorden, waardoor je 'dommer' overkomt dan je in werkelijkheid bent; 
• oplossingen zien die je baas niet bedenkt en daardoor telkens weer in een conflict terechtkomen 

Hoewel bovenstaande symptomen voor veel dyslectische mensen zeer herkenbaar zijn, gebeurt het toch nog vaak dat dyslexie erg laat ontdekt en benoemd wordt. Het is belangrijk om dyslexie op jonge leeftijd te herkennen: hoe eerder er rekening kan worden gehouden met de dyslexie, hoe eerder er een goede basis aangelegd kan worden bij een kind en hoe minder problemen hij of zij hoeft te hebben met het meekomen in de klas. Bij allochtone kinderen met een andere moedertaal kan het nog ingewikkelder zijn dyslexie te herkennen. Kinderen die thuis de moedertaal spreken en weinig Nederlands hebben ontwikkeld of die op latere leeftijd naar Nederland gekomen zijn, hebben vaak een enorme taalachterstand. Het is dan extra lastig om het verschil te maken tussen taalachterstand en dyslexie.

Gebruikte bronnen:

• www.steunpuntdyslexie.nl 
• www.dyslexieweb.nl 
• www.werkendyslexie.nl 

De informatie moet met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Het is een greep uit de vele informatie die beschikbaar is over dyslexie en zeker niet volledig. Een diagnose mag alleen worden vastgesteld door een professional. © Pauline Bakkenhoven